Stefaan Van Hecke

TRANSPARANTIE VAN DE FEDERALE OVERHEID

Leden van de commissie binnenlandse zaken van het federale parlement zullen binnenkort stemmen (overgang naar 2e lezing) over verschillende amendementen op het wetsvoorstel van de regering om de wetgeving over de transparantie van federale overheidsinstanties te hervormen.

Politici hebben het vaak over transparantie. Naast de politieke marketing zijn de stemmingen veel onthullender voor de werkelijke standpunten van de gekozen vertegenwoordigers over transparantie.

Een jaar voor de verkiezingen zijn de stemmen van de parlementsleden over deze amendementen van bijzonder belang. Daarom zal Cumuleo de stem van elk parlementslid archiveren. Je vindt de details van de standpunten van de parlementsleden op de pagina's van de parlementsleden en op deze overzichtspagina.


=> AMENDEMENT OM DE COMMISSIE VOOR DE TOEGANG VAN BESTUURSDOCUMENTEN (CTB) BESLISSINGSBEVOEGDHEID TE GEVEN (BINDENDE CTB)

Voorstanders van het amendement: Les Engagés / PVDA-PTB / DéFi

Opmerking van Cumuleo: Het verschil tussen een raadgevende CTB en een CTB met beslissingsbevoegdheid is eenvoudig.

Met een raadgevende CTB (zoals nu het geval is op federaal niveau en in het wetsvoorstel van de regering) laten parlementsleden de deur open voor overheden om de fundamentele (grondwettelijke) rechten van burgers en organisaties op transparantie niet te respecteren. Het CTB brengt immers enkel eenvoudige adviezen uit waaraan de overheid de aandacht geeft die ze wenst (zie een voorbeeld aangehaald tijdens de Cumuleo-hoorzitting in de Kamer).

Omgekeerd, wanneer het CTB beslissingsbevoegdheid heeft, vervangt het de overheidsinstantie die illegaal transparantie weigert door een beslissing te nemen om documenten door te sturen in plaats van de in gebreke blijvende instantie. Het is daarom een "game changer" wat betreft de effectiviteit van het recht op toegang tot openbare documenten en de naleving van artikel 32 van de Grondwet.

Bovendien verkrijgt CTB in zijn huidige consultatieve versie niet de documenten waarover het advies moet uitbrengen. De adviezen van het CTB beperken zich daarom tot een algemene beoordeling of die type van documenten openbaar zijn of niet.

Uitleg door de auteurs van het amendement: De federale Commissie voor de toegang tot en het hergebruik van bestuursdocumenten (CTB) is de laatste CTB die nog niet over beslissingsbevoegdheid beschikt. In Wallonië, Brussel en de fédération Wallonie-Bruxelles beschikken die commissies immers sinds 2019 over beslissings- onderzoeks- en dwangbevoegdheden in Vlaanderen is dat al sinds 2004 het geval.
De anomalie op federaal niveau moet worden weggewerkt om aldus mee te stappen in een vanzelfsprekende evolutie naar meer transparantie. Die transparantie kan concreet gestalte krijgen via meer dwingende regels, waarbij de federale CTB sancties kan opleggen aan administratieve instanties die weigeren zich te schikken naar de beslissingen met betrekking tot de toegang van de documenten en hun wettelijke en grondwettelijke verplichtingen inzake transparantie niet nakomen. Die sancties moeten door de Koning worden bepaald.
Het is aldus de bedoeling de grondrechten van de burgers inzake transparantie effectief te maken.

Welke partijen hebben al gestemd voor een bindende CTB in de Gewesten?

WALLONNIE 2019 => PS, ECOLO, MR, CDH en PTB
BRUSSEL 2019 => PS, MR, ECOLO, CDH, DéFI en Open VLD, SP.A, CD&V en GROEN
VLAANDEREN 2004 => CD&V, VLD, SP.A, GROEN

Zullen deze partijen weigeren om de federale CTB bindend te maken, ook al steunden ze deze maatregel in de Gewesten?

De stem van Stefaan Van Hecke (Groen) over dit amendement om de CTB besluitvormend (bindend) te maken, wordt hier binnenkort gepubliceerd.


=> AMENDEMENT TOT UITBREIDING VAN DE FEDERALE AUTORITEITEN WAARVOOR TRANSPARANTIEVEREISTEN GELDEN

Voorstanders van het amendement: PVDA-PTB

Opmerking van Cumuleo: Dit amendement heeft tot doel een reeks overheidsinstanties toe te voegen die onderhevig zullen zijn aan transparantie. Let bijvoorbeeld op het geval van het federale parlement, dat tot nu toe niet onderhevig was aan transparantie, wat een schande is gezien het recente schandaal met de extra pensioenen van parlementsleden. In Vlaanderen is het parlement wel onderworpen aan transparantie. De uitbreiding heeft ook betrekking op een orgaan zoals SMALS (CEO Frank Robben), dat regelmatig de krantenkoppen haalt.

Uitleg door de auteurs van het amendement: Zoals de Vlaamse Vereniging van Journalisten in haar advies aanstipt, is het toepassingsgebied rationae personae van de wet van 11 april 1994 een van de pijnpunten van de huidige regeling inzake administratieve transparantie.
De heer Luc Donnay, voorzitter van de CTB, heeft er tijdens de hoorzitting op gewezen dat de hervorming zoals ze thans voorligt tot gevolg zou kunnen hebben dat het toepassingsgebied van de wet zoals het vandaag door de Commissie wordt toegepast, wordt beperkt.
Zoals gebruikelijk heeft de Commissie de rechtspraak van het Grondwettelijk Hof toegepast, dat meermaals heeft geoordeeld dat het ongrondwettig is dat de burger tegenover een overheidsinstantie die niet als een administratieve instantie kan worden beschouwd niet dezelfde rechten en waarborgen toegekend krijgt.
Om die ongrondwettigheid te voorkomen, heeft de Commissie geoordeeld dat de wet van 1994 moest worden toegepast op overheidsinstanties die niet als administratieve instanties kunnen worden beschouwd, maar ten aanzien waarvan het Grondwettelijk Hof had aangegeven dat het discriminerend zou zijn om op hen niet dezelfde verplichtingen toe te passen. Als gevolg van de nieuwe wet zou de Commissie zichzelf waarschijnlijk als onbevoegd beschouwen voor overheidsinstanties die noch een administratieve instantie noch een van de instanties van de limitatieve opsomming zijn.
Dit amendement strekt er derhalve toe het toepassingsgebied van de wet uit te breiden. Het is gedeeltelijk gebaseerd op het Vlaams Bestuursdecreet van 7 december 2018. Er wordt voorgesteld het toepassingsgebied van de wet uit te breiden tot de volgende instellingen:
— het Federaal Parlement, zijn diensten en de met het federaal Parlement verbonden instellingen;
— de instellingen die een dotatie krijgen van de Kamer van volksvertegenwoordigers. Het gaat om het Rekenhof, de Vaste Comités P en I, de federale Ombudsman, het Grondwettelijk Hof, de Hoge Raad voor de Justitie, de Benoemingscommissies voor het notariaat, de Gegevensbeschermingsautoriteit, de BIM-commissie, het Controleorgaan op de politionele informatie, de Federale Deontologische Commissie en de Centrale Toezichtsraad voor het Gevangeniswezen;
— de instellingen belast met een opdracht van openbare dienstverlening; het gaat om de instellingen die hoofdzakelijk worden gecontroleerd of gefinancierd door het Federaal Parlement, de federale overheidsdiensten, een lokale overheid of een andere instelling die belast is met een opdracht van openbare dienstverlening. Het betreft onder meer de vzw SMALS.

De stemming van Stefaan Van Hecke (Groen) over de uitbreiding van de autoriteiten die onderworpen zijn aan transparantie (federaal parlement, SMALS, enz.) wordt binnenkort hier gepubliceerd.


=> AMENDEMENT TOT SCHRAPPING VAN DE UITZONDERING OP TRANSPARANTIE VOOR FEDERALE MINISTERIËLE KABINETTEN

Voorstanders van het amendement: Les Engagés / PVDA-PTB / DéFi

Opmerking van Cumuleo: Onder druk van het anticorruptieorgaan van de Raad van Europa (GRECO) heeft de regering de federale ministeriële kabinetten aan transparantie moeten onderwerpen. Met de invoering van een nieuwe uitzonderingsgrond voor documenten die betrekking hebben op de uitvoering van een politieke strategie en die in het bezit zijn van de kabinetten, neemt ze met de ene hand de transparantie weg die ze met de andere hand moest geven.

Uitleg door de auteurs van het amendement: Dit wetsontwerp is ontoereikend om een antwoord te bieden op het essentiële vraagstuk betreffende de transparantie in een hedendaagse samenleving en het schiet tekort inzake de transparantie waarop de burger recht heeft op gewestniveau.
Voor de ministeriële kabinetten gelden trouwens – sinds 2019 in Wallonië, in Brussel en in de federatie Wallonië-Brussel en sinds 2004 in Vlaanderen – tal van regels die de bestuurlijke transparantie moeten waarborgen.
De gebruikelijke uitzonderingen op het beginsel van de geheimhouding van de beraadslagingen blijven van toepassing en er is geen reden om daar nieuwe uitzonderingen aan toe te voegen aangezien een en ander de werking van de ministeriële kabinetten - al ruim 19 jaar in Vlaanderen en sinds 2019 in de andere deelstaten - niet heeft verhinderd.
Het ter bespreking voorliggende wetsontwerp beoogt een nieuwe, erg vaag geformuleerde uitzondering op het beginsel van de bestuurlijke transparantie in te voeren, waardoor in feite het merendeel van de handelingen van de ministeriële kabinetten aan de toepassing van het beginsel van de bestuurlijke transparantie zou worden onttrokken.
Derhalve strekt dit amendement ertoe de uitzonderingsgronden die beogen de transparantie betreffende de documenten in het bezit van de ministeriële kabinetten drastisch te beperken, uit het wetsontwerp weg te laten.

De stemming van Stefaan Van Hecke (Groen) over de opheffing van deze beperking op de transparantie van documenten van ministeriële kabinetten wordt hier binnenkort gepubliceerd.


=> AMENDEMENT TOT INVOERING VAN EEN URGENTIEPROCEDURE VOOR DE TOEGANG TOT ADMINISTRATIEVE DOCUMENTEN

Voorstanders van het amendement: Les Engagés / PVDA-PTB / DéFi

Opmerking van Cumuleo: Met deze wijziging wordt beoogd een noodprocedure in te voeren voor de toegang tot documenten die in het bezit zijn van overheidsinstanties. Deze spoedprocedure bestaat al in de wetgeving betreffende de openbaarheid van bestuur in het Brusselse Gewest. In naar behoren gemotiveerde dringende gevallen wordt de termijn voor de toezending van documenten verkort van 30 tot 7 dagen.

Uitleg door de auteurs van het amendement: Dit amendement beoogt gevolg te geven aan het verzoek van de Vlaamse Vereniging van Journalisten om in een spoedprocedure te voorzien. De termijn waarin artikel 6, § 5, van de huidige wet voorziet (een termijn van 30 dagen, die met 15 dagen kan worden verlengd) is voor journalisten, die binnen krappe deadlines moeten werken, niet werkbaar. Er wordt voorgesteld een versnelde procedure in te voeren teneinde de mogelijkheid om administratieve documenten op te vragen aantrekkelijker te maken voor niet alleen journalisten, maar ook voor alle burgers die de hoogdringendheid van hun vraag kunnen verantwoorden. De tekst is rechtstreeks geïnspireerd op het gezamenlijk decreet en ordonnantie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie en de Franse Gemeenschapscommissie betreffende de openbaarheid van bestuur bij de Brusselse instellingen.

De stem van Stefaan Van Hecke (Groen) over de invoering van een urgentieprocedure voor toegang tot documenten in het bezit van de federale overheid wordt binnenkort hier gepubliceerd.

Stem over de pandemiewet (wet betreffende de maatregelen van bestuurlijke politie tijdens een epidemische noodsituatie) [verslag van de debatten]

⇒ Stefaan Van Hecke stemde VOOR de pandemiewet